گل شمعدانی یکی از محبوب‌ترین گیاهان زینتی در دنیاست که هم در باغچه و هم در آپارتمان جایگاه ویژه‌ای داره. نام علمی این گیاه از واژه‌ی یونانی geranos به معنی درنا گرفته شده؛ چون کپسول بذرش شبیه نوک پرنده‌ای مثل درنا یا لک‌لکه و به همین دلیل در زبان انگلیسی بهش لقب Cranesbill هم داده شده. البته جالبه بدونی بیشتر چیزی که ما امروز به اسم شمعدانی می‌شناسیم، در واقع گونه‌های Pelargonium هستن که بومی آفریقای جنوبی‌اند و در قرن هفدهم به اروپا آورده شدن. از همون زمان، این اشتباه در نام‌گذاری رایج شد و تا امروز هم ادامه داره.
از نظر فرهنگی، شمعدانی نماد شادی و دوستی به حساب میاد و به همین خاطر یکی از هدیه‌های محبوب برای شروع خونه‌جدید یا مناسبت‌های شاد محسوب میشه. رنگ‌های متنوع و ظاهر سرحال این گیاه باعث شده کشت اون در سراسر جهان بسیار گسترده باشه. توی این مقاله، گیاهپزشک تایمکس صفر تا صد نگهداری گل شمعدانی رو توضیح داده؛ از شرایط نور و آبیاری گرفته تا خاک مناسب، کوددهی و نکات هرس و زمستون‌گذرونی. پس اگه می‌خوای هم یک شمعدانی سالم و پرگل داشته باشی و هم با نکات علمی و کاربردی درباره‌ی این گیاه آشنا بشی، ادامه‌ی مقاله رو از دست نده.
گل شمعدانی نماد چیست؟
گل شمعدانی فقط یک گیاه زینتی نیست، بلکه بار معنایی و نمادین هم داره. همون‌طور که شمعدونی برای شکوفایی نیازمند نور خورشید، آب کافی و هرس گل‌های پژمرده است، روابط انسانی هم برای رشد و دوام به توجه، مراقبت، ابراز احساسات و حل مشکلات احتیاج دارن. با توجه به وبسایت trustedgiftreviews
Geraniums have plenty of positive meanings, but the most general ones are bliss, love, good health, peace, and friendship. Indeed, these are perfect attributes for their cheerful, clustered, and frilly blooms.
گل شمعدانی بیشتر با معانی مثبت شناخته می‌شن. رایج‌ترین مفهوم اون‌ها شادمانی، عشق، سلامتی، صلح و دوستیه؛ ویژگی‌هایی که کاملاً با ظاهر شاداب و خوشه‌ای گل‌های رنگارنگش هماهنگه. اما در دوران ملکه ویکتوریا در انگلستان، شمعدونی گاهی بار منفی هم داشت و نماد فردی شتاب‌زده و بی‌دقت در تصمیم‌گیری به شمار می‌رفت. امروزه این گیاه در فرهنگ‌های مختلف نمادهای متنوعی داره و گاهی هم با اسطوره‌ها و باورهای محلی پیوند خورده. همینطور، این گل یکی از بهترین گزینه‌ها برای هدیه دادن به دوستان یا عزیزان به شمار می‌ره، چون پیام‌آور محبت، پشتیبانی و آرزوی خوشبختیه.
کود مناسب گیاه شمعدانی
برای شمعدانی های گلدونی و یک‌ساله ای که داخل آپارتمان نگهداری میکنی، میتونی به طور مداوم تو فصل رشد (بهار و تابستون) از انواع مختلف کود گیاهان آپارتمانی مثل؛ کود کامل میکرو و میکرو، کود TNT و 13 عنصره برای حفظ رنگ اصلی برگ‌ها، بالا رفتن مقاومتشون و پهن و سرسبز و انبوه شدن ش استفاده کنی. از کود مایع گیاهان آپارتمانی با پتاسیم (K) بالا هم استفاده کن تا گلدهی بیشتر بشه؛ مثل کود 36-12-12 که هر دو تا چهار هفته در فصل رشد باید بدی. برای شمعدونی‌های چندساله مقاوم توی باغچه هم معمولاً کود اضافی لازم نیست، مگراینکه علائم ضعف نشون بدن.
کود ضد تنش مایع تایمکس 150ml 180.000 تومان - کود مایع مولتی کمپلکس تایمکس 150ml 180.000 تومان
- کود مایع جلبک دریایی تایمکس 150ml 180.000 تومان
- کود پودری جلبک دریایی تایمکس 30g 180.000 تومان
انواع گل شمعدانی
انواع گل شمعدانی به‌طور کلی به دو گروه اصلی تقسیم می‌شن:
- شمعدانی‌های یک‌ساله (Pelargonium): این‌ها همون شمعدانی‌هایی هستن که اغلب توی باغچه‌ها و گلدون‌ها می‌بینیم و به اشتباه “Geranium” نامیده می‌شن:
- شمعدانی زونال (Zonal Geraniums) رایج‌ترین نوع، با برگ‌های گرد که معمولاً یک نوار تیره روی سطحشون دارن و گل‌های درشت و خوشه‌ای.
- شمعدانی عشقه‌ای (Ivy Geraniums): برگ‌های شبیه عشقه دارن و گل‌هاشون آویزونه، مناسب برای سبدهای آویزان و بالکن.
- شمعدانی سلطنتی (Regal Geraniums): گل‌های بزرگ و نمایشی با لکه‌های تیره روی گلبرگ‌های بالایی، شبیه بنفشه.
- شمعدانی معطر (Scented-leaf Geraniums): برگ‌های خوشبو با عطرهایی مثل گل رز، لیمو یا نعناع. گل‌هاشون کوچک‌تر و ساده‌ترن.
- شمعدانی فرشته‌ای (Angel Geraniums): نسخه‌های کوچیک‌تر و متراکم‌تر از نوع سلطنتی، مناسب برای گلدون‌های کوچک و فضاهای محدود.
- شمعدانی‌های چندساله واقعی (True Geraniums / Cranesbills): این‌ها گونه‌های واقعی جنس Geranium هستن که به Cranesbill ” منقار درنا” معروفن و معمولاً مقاوم‌تر و گلدهی طولانی‌تری دارن.
- شمعدانی مقاوم (Hardy Geraniums): گونه‌های مختلفی داره و از نمونه‌های کوهستانی گرفته تا گیاهان بزرگ‌تر برای حاشیه باغ وجود دارن.
تکثیر شمعدانی از طریق قلمه ساقه
تکثیر شمعدانی با قلمه‌گیری یکی از ساده‌ترین و مؤثرترین روش‌هاست. مراحلش اینجوریه:
- آماده‌سازی قلمه
- یک ساقه سبز و سالم 10-15 سانتی متری از گیاه شمعدانی رو انتخاب کن.
- درست زیر یک گره برگ با چاقو یا قیچی تمیز برش بزن.
- برگ‌های پایینی رو جدا کن و فقط چند برگ بالایی باقی بذار.
- غنچه‌ها یا گل‌های در حال رشد رو حذف کن تا انرژی صرف ریشه‌دهی بشه.
- میتونی انتهای قلمه رو در هورمون ریشه‌زا بزنی (اختیاریه اینکار)
- کاشت قلمه
- گلدون رو با خاک سبک و زهکش‌دار (مثل ترکیب پیت‌ماس + پرلیت) پر کن.
- قلمه رو به آرامی داخل خاک فرو کن تا محکم سر جاش بمونه.
- مراقبت از قلمه
- بعد از کاشت، خاک رو کامل آبیاری کن.
- گلدون رو در نور روشن غیرمستقیم بذار (نه آفتاب مستقیم).
- برای حفظ رطوبت، میتونی روش رو با پلاستیک شفاف بپوشونی، اما حتماً جریان هوا داشته باشه تا از پوسیدگی جلوگیری بشه.
- معمولا بعد از ۶–۸ هفته ریشه‌دهی انجام میشه.
- انتقال به گلدون اصلی
- وقتی ریشه‌ها قوی شدن، قلمه رو به گلدون جدا با خاک مناسب منتقل کن.
- همچنان نور کافی و آبیاری منظم براش فراهم کن.
رشد انفجاری شمعدانی
برای اینکه شمعدانی هات رشد انفجاری داشته باشن و پرگل و پرپشت بشن، باید شرایط ایده‌آل رشد براشون فراهم کنی:
نور: شمعدانی عاشق آفتاب کامله؛ روزانه حداقل ۶ ساعت نور مستقیم نیاز داره.
خاک و آب:
- خاک سبک و زهکش‌دار (نه رسی و سنگین)
- آبیاری عمیق و منظم: هفته‌ای یک بار، و در روزهای گرم تابستون کمی بیشتر.
- خاک باید مرطوب بمونه، اما غرق‌آبی نشه.
دما: بهترین دما ۱۵–۱۸ درجه شب‌ها و ۲۱–۲۴ درجه روزها.
تکنیک‌های پرپشتی و گلدهی بیشتر شمعدانی
- برداشتن گل‌های پژمرده (Deadheading) گل‌های خشک رو از ساقه جدا کن تا انرژی گیاه صرف تولید گل جدید بشه.
- هرس انتهایی (Pinching back) نوک ساقه‌ها رو قطع کن تا شاخه‌های جانبی رشد کنن و گیاه پرپشت‌تر بشه.
- کوددهی: در فصل رشد، از کود کامل میکرو و ماکرو و کود مخصوص گلدهی استفاده کن.
- زمستون‌گذرونی: در مناطق سرد، میتونی قلمه بگیری یا گلدونی نگهداری کنی تا سال بعد هم شمعدانی‌های پرگل داشته باشی.
در صورتیکه راجع به گیاهت سوال داری، میتونی با گیاهپزشک تایمکگس هم تماس بگیری.
چگونه شمعدانی پرگل داشته باشیم؟
برای اینکه شمعدانی همیشه پرگل باشه، باید چند نکته اساسی رو رعایت کنی:
نور کافی:
- شمعدانی عاشق آفتابه و روزانه حداقل ۶ ساعت نور مستقیم میخواد.
- بهترین مکان: پنجره جنوبی یا غربی.
- در داخل خانه، نزدیک‌ترین محل به نور مستقیم خورشید رو انتخاب کن.
آبیاری و زهکشی:
- فقط وقتی ۲–۳ سانت بالای خاک خشک شد، آبیاری کن.
- خاک باید زهکش خوب داشته باشه تا ریشه‌ها خفه نشن.
- توی هوای خیلی گرم، ممکنه نیاز باشه هر روز آب بدی، ولی همیشه اول خاک رو چک کن.
تغذیه:
- شمعدانی گیاه پرمصرفه یعنی نیاز زیادی به کود مناسب داره و کاد ماکرو میکرو تایمکس گزینه عالی ایه و همینطور برای گلدهی زیاد به کود منظم نیاز داره. پس از کود گلدهی تایمکس استفاده کن
هرس گل‌های خشک (Deadheading):
- گل‌های پژمرده یا در حال بذر دادن رو کامل از ساقه جدا کن.
- این کار باعث میشه گیاه انرژی رو صرف شکوفه‌های تازه کنه.
دما:
- دمای ایده‌آل: روز ۲۱–۲۹ درجه و شب ۱۵–۱۸ درجه.
- دماهای خیلی بالا یا زیر ۱۰ درجه می‌تونه جلوی گلدهی رو بگیره.
قلمه زدن شمعدانی در خاک
قلمه‌گیری یکی از بهترین روش‌های پرورش شمعدانیه و اگه درست انجام بشه، خیلی راحت به نتیجه می‌رسه.
- گرفتن قلمه
- یک ساقه سالم و بدون گل انتخاب کن.
- قلمه‌ای به طول ۱۰–۱۵ سانتی‌متر درست زیر یک گره برگ ببر.
- رگ‌های پایینی رو جدا کن و فقط ۲–۳ برگ بالایی رو بذار.
- آماده‌سازی قلمه
- (اختیاری) بذار قلمه یک روز توی نور غیرمستقیم بمونه تا کالوس ببنده (زخم خشک بشه و ریسک پوسیدگی کمتر بشه).
- (اختیاری) انتهای قلمه رو به پودر هورمون ریشه‌زا آغشته کن تا ریشه‌دهی سریع‌تر بشه.
- کاشت در خاک
- یک گلدون کوچیک رو با خاک سبک و استریل با زهکشی خوب پر کن (مثلاً پیت‌ماس + پرلیت).
- خاک رو کمی مرطوب کن.
- قلمه رو داخل خاک فرو کن و اطرافش رو کمی فشار بده تا محکم بشه.
- ایجاد محیط گلخانه‌ای
- روی گلدون رو با پلاستیک شفاف یا درپوش شیشه‌ای بپوشون تا رطوبت بالا بمونه.
- گلدون رو در نور روشن ولی غیرمستقیم قرار بده (آفتاب مستقیم باعث سوختگی میشه).
- مراقبت تا ریشه‌دهی
- روزانه با اسپری آب، برگ‌ها رو مه‌پاشی کن تا خشک نشن.
- بعد از حدود ۶–۸ هفته ریشه‌ها تشکیل می‌شن (با کشیدن ملایم ساقه میتونی حس کنی).
- وقتی مطمئن شدی ریشه‌دار شده، پوشش پلاستیکی رو بردار.
- حالا گیاه جوان رو میتونی کنار پنجره آفتابی بذاری و مثل یک شمعدانی بالغ ازش مراقبت کنی.
نگهداری گل شمعدانی در آپارتمان
برای داشتن یک شمعدانی سالم و پرگل در محیط داخل، باید نور، دما، آبیاری و تغذیه مناسب رو فراهم کنی:
نور:
- شمعدانی به نور مستقیم و زیاد نیاز داره؛ بهترین مکان پنجره جنوبی یا غربیه.
- اگه نور کافی نیست، از چراغ رشد ۱۴–۱۶ ساعت در روز استفاده کن.
آبیاری:
- وقتی ۱–۲ سانت بالای خاک خشک شد آبیاری کن.
- آب رو کامل بده تا از زهکش گلدون خارج بشه.
- آبیاری بیش از حد یعنیخطر پوسیدگی ریشه و بیماری‌هایی مثل کپک خاکستری.
دما:
- دمای روز: ۱۸–۲۱ درجه
- دمای شب: ۱۳ درجه
- شمعدانی دمای کمی خنک‌تر رو برای رشد بهتر ترجیح می‌ده.
خاک مناسب و گلدون:
- خاک سبک و زهکش‌دار (بدون خاک باغچه و سنگین) بهترین گزینه است.
- دوست داره کمی ریشه‌پر (Pot-bound) باشه، پس گلدون خیلی بزرگ انتخاب نکن.
تغذیه و کوددهی:
- در فصل رشد (بهار و تابستون) هر کود میکرو و ماکرو برای رشد رویشی و از کود گلدهی برای افزایش گل هاش استفاده کن.
هرس و نگهداری:
- گل‌های پژمرده رو جدا کن تا گلدهی بیشتر بشه.
- در بهار ساقه‌های بلند یا خشک رو هرس کن تا گیاه پرپشت‌تر بشه.
زمستون‌گذرونی:
- قبل از اولین یخبندان، شمعدانی‌های گلدونی رو به داخل بیار.
- در زمستون آبیاری رو کمتر کن.
- اواخر زمستون (اسفند/مارچ) میتونی کمی هرس کنی تا گیاه خیلی بلند و لاغر نشه.
خاک شمعدانی
برای رشد سالم و گلدهی زیاد، شمعدانی‌ها به خاکی سبک، حاصلخیز و زهکش‌دار نیاز دارن که کمی اسیدی تا خنثی باشه pH “حدود ۶ تا ۶.۵”. برای نگهداری از شمعدانی در گلدان توصیه میکنم از خاک گلدانی باکیفیت و سبک استفاده بشه و حتماً گلدون سوراخ زهکش داشته باشه، در حالی که برای باغچه میتونی خاک رو با کمپوست، پیت‌ماس یا پرلیت اصلاح کنی تا هم غنی‌تر و هم هواخورتر بشه. مهم‌ترین نکته اینه که خاک نباید سنگین و باتلاقی باشه، چون باعث پوسیدگی ریشه میشه؛ پس خاک مناسب شمعدانی باید هم مواد غذایی کافی داشته باشه، هم به‌خوبی آب اضافی رو تخلیه کنه.
شمعدانی چقدر آب میخواد؟
شمعدانی‌ها برای رشد سالم نیاز دارن که ۱ تا ۲ سانت بالای خاک بین دو آبیاری خشک بشه. معمولاً در هوای معتدل هفته‌ای یک تا دو بار آبیاری کافیه، اما توی روزهای خیلی گرم، به‌ویژه برای شمعدانی‌های گلدونی، ممکنه هر روز یا یک روز در میان آب بخوان. بهترین روش اینه که خاک رو عمیق و کامل آبیاری کنی تا آب از زیر گلدون خارج بشه، ولی باید اجازه بدی خاک قبل از آبیاری بعدی خشک بشه تا ریشه دچار پوسیدگی نشه. زمان مناسب آبیاری صبح‌هاست تا برگ‌ها قبل از شب خشک بشن و خطر بیماری قارچی کاهش پیدا کنه. عواملی مثل دما، میزان نور، نوع خاک و اینکه گیاه توی گلدونه یا باغچه هم روی دفعات آبیاری تأثیر می‌ذاره.
چرا برگ شمعدانی زرد میشود؟
زرد شدن برگ‌های شمعدانی دلایل مختلفی داره و معمول‌ترینش آبیاری بیش از حده؛ چون ریشه‌ها خفه می‌شن و برگ‌ها زرد و پژمرده می‌شن. از طرف دیگه، کمبود نور هم می‌تونه باعث زرد شدن برگ‌های پایینی بشه، و همینطور کمبود مواد غذایی به‌ویژه نیتروژن، آهن یا منیزیم. هوای سرد یا تغییرات دمایی ناگهانی هم عامل دیگه‌ایه که می‌تونه باعث زرد شدن یا ریزش برگ‌ها بشه. در بعضی موارد، علت طبیعی مثل پیری برگ‌های پایینی یا مشکلاتی مثل بیماری‌های قارچی و باکتریایی (زنگ شمعدانی، لکه‌برگی) و حتی آفات هم می‌تونه باشه.
چرا شمعدانی گل نمیده؟
علت گل ندادن شمعدانی معمولاً به چند عامل برمی‌گرده:
کمبود نور مستقیم خورشید: نیاز به ۴ تا ۶ ساعت نور مستقیم در روز داره
کوددهی نامناسب: ازت زیاد باعث رشد برگ به‌جای گل میشه
آبیاری بیش از حد و خاک باتلاقی: که ریشه‌ها رو خفه میکنه
دمای: دمای پایین‌تر از ۱۵ درجه
نیاز به هرس و تعویض گلدان
برای تحریک گلدهی: شمعدانی رو در جای پرنور مثل کنار پنجره‌ی جنوبی یا غربی بذار، از کود کامل با ازت کم استفاده کن، اجازه بده خاک بین دو آبیاری خشک بشه، گل‌های پژمرده رو مرتب بچین (Deadhead) و در صورت نیاز هر سال با خاک تازه و گلدون کمی بزرگ‌تر تعویض کن.
چرا گل شمعدانی خشک میشود؟
خشک شدن شمعدانی معمولاً به دلیل مشکلات آبیاری، کمبود مواد غذایی یا تنش‌های محیطی رخ می‌ده. آبیاری کم باعث پژمردگی و توقف گلدهی میشه، در حالی که آبیاری زیاد ریشه‌ها رو خفه کرده و مانع جذب آب میشه. شمعدانی‌ها همچنین نیاز زیادی به مواد غذایی دارن و اگر در فصل رشد کوددهی نشن، برگ‌ها زرد می‌شن و گیاه ضعیف و خشک میشه. از طرف دیگه، دمای خیلی بالا یا خیلی پایین و نور ناکافی هم می‌تونه باعث استرس و خشکی گیاه بشه. حتی تراکم زیاد گلدان و کمبود فضا برای ریشه‌ها، گیاه رو ضعیف و خشک میکنه.
برای جلوگیری: شمعدانی رو در خاک سبک و زهکش‌دار بکار، فقط وقتی آبیاری کن که ۱–۲ سانت بالای خاک خشک شده باشه، در فصل رشد با کود کامل تغذیه کن، در جایی قرار بده که روزانه ۶ ساعت نور مستقیم بگیره و گلدونی با فضای کافی و سوراخ زهکش انتخاب کن.
چگونه شمعدانی را قلمه بزنیم؟
برای تکثیر شمعدانی، ابتدا یک ساقه سالم به طول (۱۰ تا ۱۵ سانتی‌متر) درست زیر یک گره برگ برش بزن. برگ‌های پایینی و هر غنچه‌ی گل رو جدا کن و در صورت تمایل، انتهای قلمه رو به هورمون ریشه‌زا آغشته کن. قلمه‌ها رو در خاک سبک، مرطوب و زهکش‌دار بکار و بعد از کاشت به‌نرمی آبیاری کن؛ بهتره گلدون از پایین آب جذب کنه تا ساقه آسیب نبینه. گلدون رو در جایی با نور غیرمستقیم و روشن بذار (نور مستقیم می‌تونه قلمه رو بسوزونه). برای افزایش رطوبت میشه روی گلدون یک کاور پلاستیکی شفاف به‌طور شل کشید، اما نه محکم، چون رطوبت خیلی بالا باعث پوسیدگی میشه. خاک باید همیشه مرطوب اما نه خیس باشه. بعد از چند هفته، معمولاً ریشه‌ها تشکیل می‌شن و میتونی پوشش پلاستیکی رو برداری و گیاه جوان رو کنار یک پنجره آفتابی نگهداری کنی.
چگونه شمعدانی پرگل داشته باشیم؟
برای تشویق شمعدانی به گلدهی، باید شرایطی شبیه زیستگاه گرم و آفتابی اون براش فراهم بشه. این گیاه حداقل ۴ تا ۶ ساعت نور مستقیم خورشید در روز لازم داره (کنار پنجره‌ی جنوبی یا غربی در خانه، و مکان‌های پرآفتاب در فضای باز بهترین گزینه هستن). آبیاری باید متعادل و منظم باشه؛ یعنی فقط وقتی که ۱ تا ۲ سانت بالای خاک خشک شد آب بدی، چون آبیاری زیاد باعث پوسیدگی ریشه و توقف گلدهی میشه. شمعدانی گیاهی پرنیازه و باید در فصل رشد هر ۲ تا ۴ هفته یک بار با کود مایع کامل و رقیق‌شده تغذیه بشه.
توصیه ام چیدن گل‌های پژمرده (Deadheading)ست؛ چون اگر گل‌های خشک باقی بمونن، گیاه انرژی‌اش رو صرف تولید بذر میکنه و گل جدید نمیده، ولی با حذف به‌موقع گل‌های قدیمی، انرژی به سمت شکوفه‌های تازه هدایت میشه. در نهایت، شمعدانی در دمای ۱۵ تا ۲۱ درجه شب و روز بهترین عملکرد رو داره و باید از سرما و دمای زیر ۱۰ درجه محافظت بشه.
چگونه گل شمعدانی را قلمه بزنیم؟
برای تکثیر شمعدانی با قلمه، اول با ابزار تمیز و استریل (قیچی یا چاقوی تیز) یک ساقه سالم به (۱۰ تا ۱۵ سانتی‌متر) درست زیر یک گره برگ برش بزن. برگ‌های پایینی رو جدا کن و اگر غنچه‌ی گل روی ساقه هست، اون رو هم حذف کن تا گیاه انرژی‌اش رو روی ریشه‌زنی بذاره. بعد، قلمه رو در خاک سبک، استریل و مرطوب (مثل ترکیب پیت‌ماس و پرلیت) بکار و خاک رو کمی فشار بده تا ساقه محکم بشه. گلدون باید حتماً زهکش مناسب داشته باشه. برای حفظ رطوبت، روی قلمه میتونی یک کاور پلاستیکی شفاف بذاری، اما نه کاملاً کیپ، تا هوا جریان داشته باشه و ریشه‌ها دچار پوسیدگی نشن. گلدون رو در جایی با نور روشن ولی غیرمستقیم قرار بده و خاک رو همیشه مرطوب (نه غرقاب) نگه دار. بعد از چند هفته، وقتی با کشیدن آرام ساقه احساس کردی سفت شده، یعنی ریشه‌ها تشکیل شدن. اون موقع میتونی کاور رو برداری و قلمه رو به یک گلدون بزرگ‌تر منتقل کنی و مثل یک شمعدانی بالغ نگهداری کنی.
گل شمعدانی را چگونه تکثیر کنیم؟
برای تکثیر شمعدانی، یک ساقه‌ی سالم به (۱۰ تا ۱۵ سانتی‌متر) درست زیر یک گره برگ جدا کن. برگ‌های پایینی و هر غنچه‌ی گل رو حذف کن و در صورت تمایل، انتهای قلمه رو به کمی هورمون ریشه‌زا آغشته کن. قلمه رو در خاک سبک و مرطوب بدون پیت‌ماس بکار و خاک رو کمی فشار بده تا ثابت بشه. بعد، گلدون رو با یک کاور یا کیسه پلاستیکی شفاف بپوشون تا رطوبت حفظ بشه، اما مطمئن باش هوا هم جریان داشته باشه. گلدون رو در جایی با نور روشن و غیرمستقیم بذار (نور مستقیم باعث سوختگی میشه). خاک باید همیشه مرطوب ولی نه خیس باشه و بهتره بعد از کاشت، گلدون رو از پایین آبیاری کنی. بعد از چند هفته، وقتی ریشه‌ها تشکیل شدن، کاور رو بردار و گیاه جدید رو به یک مکان پرنور مثل کنار پنجره آفتابی منتقل کن تا به رشدش ادامه بده
آب دادن به گل شمعدانی
برای آبیاری شمعدانی، همیشه اول خاک رو چک کن؛ اگر ۱–۲ سانت بالایی خاک خشک بود، وقت آب دادنه. آبیاری باید عمیق و کامل باشه؛ یعنی آب بدی تا از سوراخ‌های زیر گلدون خارج بشه، بعد بذار خاک کمی خشک بشه و دوباره آب بدی. شمعدانی‌های گلدانی معمولاً زودتر خشک می‌شن و توی هوای گرم و خشک حتی ممکنه هر روز آب بخوان، در حالی که توی هوای خنک هفته‌ای یک یا دو بار کافیه. شمعدانی تازه کاشته‌شده هم به آب بیشتری نیاز داره تا ریشه‌هاش خوب جا بیفته.
نشونه‌های آبیاری بیش از حد: خاک باتلاقی، برگ‌های زرد، رشد کند و حتی پوسیدگی ریشه. پس مهم‌ترین نکته اینه که همیشه بین دو آبیاری اجازه بدی خاک کمی خشک بشه.
جمع بندی و سوالات متداول راجع به گیاه شمعدانی
داشتن یک شمعدانی سالم و پرگل نیازمند رعایت چند اصل ساده اما مهمه. این گیاه عاشق نور مستقیم خورشیده و بهترین جا براش پنجره جنوبی یا غربیه، و اگه نور طبیعی کافی نباشه، چراغ رشد جایگزین خوبیه. آبیاری باید منظم و کنترل‌شده باشه؛ یعنی فقط وقتی خاک کمی خشک شد آب بدی و اجازه بدی آب اضافی از زهکش خارج بشه تا از پوسیدگی ریشه جلوگیری بشه. دمای روزهای معتدل (۱۸ تا ۲۱ درجه) و شب‌های کمی خنک‌تر براش ایده‌آله و خاک سبک و زهکش‌دار بهترین بستر رشدشه. در فصل رشد هم حتماً با کود کامل و متعادل تغذیه‌اش کن و برای پرگل‌تر شدن از کود گلدهی کمک بگیر. هرس به‌موقع، مخصوصاً حذف گل‌های پژمرده، باعث میشه انرژی گیاه صرف تولید شکوفه‌های تازه بشه. در زمستون هم بهتره شمعدانی رو به داخل بیاری، آبیاری رو کم کنی و اوایل بهار دوباره با کمی هرس آماده‌ی یک فصل پرگل و پرشکوفه‌اش کنی.
آیا گل شمعدانی باید ریشه بزند؟
بله، شمعدانی برای تبدیل شدن به گیاه جدید حتماً باید ریشه بزنه.
چه قلمه را در خاک بکاری چه در آب بگذاری، تا زمانی که ریشه تشکیل نشود، قلمه نمی‌تواند به یک گیاه مستقل تبدیل شود. برای این کار باید یک ساقه سالم (۱۰ تا ۱۵ سانتی‌متر) درست بالای یک گره برگ جدا کنی، برگ‌های پایینی و غنچه‌ها را حذف کنی و بعد قلمه را در خاک مرطوب و سبک یا در ظرف آب تازه قرار بدهی. در روش آبی، باید مرتب آب را عوض کنی تا محیط سالم بماند و بعد از تشکیل ریشه آن را به خاک منتقل کنی.
شرایط ایده‌آل برای ریشه‌زنی شامل نور غیرمستقیم روشن، گرما (۱۸–۲۵ درجه)، و رطوبت یکنواخت است. قلمه‌ها معمولاً در اوایل بهار یا اواخر تابستان سریع‌تر و موفق‌تر ریشه می‌دهند.
آیا گل شمعدانی سمی است؟
بله، شمعدانی‌های یک‌ساله (Pelargonium) برای سگ‌ها و گربه‌ها کمی سمی هستند، اما برای انسان خطری ندارند. در حیوانات خانگی، خوردن بخش‌هایی از گیاه می‌تواند باعث استفراغ، بی‌حالی، کاهش اشتها و گاهی تحریک پوستی بشود. علت این سمیت وجود ترکیباتی مثل ژرانیول و لینالول است که در اسانس‌های گیاهی هم استفاده می‌شوند. برای پیشگیری، بهتر است شمعدانی را دور از دسترس حیوانات خانگی قرار دهید.
برای انسان: شمعدانی در کل بی‌خطر است و حتی در برخی فرهنگ‌ها برای تهیه مربا و چای گیاهی استفاده میشود. تنها در صورت مصرف زیاد ممکن است کمی تحریک گوارشی ایجاد کند.
برای حیوانات خانگی: اگر علائم خفیف بود، حیوان را زیر نظر بگیرید و در صورت شدت علائم (مثل استفراغ مکرر یا لرزش) فوراً به دامپزشک مراجعه کنید.
آیا گل شمعدانی نیاز به آفتاب دارد؟
بله، شمعدانی‌ها برای رشد خوب و گلدهی پُرپشت به نور خورشید مستقیم نیاز دارند؛ به‌طور معمول روزانه حداقل ۴ تا ۶ ساعت آفتاب توصیه میشود. البته بعضی ارقام مثل شمعدانی پیچ (Ivy Geranium) سایه‌ی نسبی را هم تحمل می‌کنند. در مناطق خیلی گرم، بهتر است در ساعات داغ بعدازظهر کمی سایه فراهم شود تا برگ‌ها و گل‌ها نسوزند. نور کافی باعث میشود گیاه پرگل، پرپشت و با رنگ‌های شاداب‌تر باشد و از رشد علفی و تنک جلوگیری کند. همچنین، آبیاری صبحگاهی و قرار گرفتن در جای آفتابی کمک می‌کند برگ‌ها تا عصر خشک شوند و خطر بیماری‌های قارچی کاهش یابد.
آیا گیاه شمعدانی با قلمه زدن زیاد می شود؟
بله، شمعدانی‌ها به‌ویژه “گونه‌های زینتی و باغچه‌ای یا همون Pelargonium ” خیلی راحت از طریق قلمه‌زنی تکثیر می‌شن. این روش در واقع تکثیر رویشی یا کلون‌سازی هست که به شما امکان می‌ده از یک بوته‌ی سالم، چندین گیاه جدید به دست بیارید. با قلمه‌زدن هم میتونی تعداد شمعدانی‌هات رو زیاد کنی، هم رقم دلخواهت رو حفظ کنی، و هم گیاه رو از خطر از بین رفتن در زمستون نجات بدی.
آبیاری شمعدانی به چه صورت است؟
برای آبیاری شمعدانی باید اجازه بدی سطح خاک (حدود ۲-۳ سانت بالایی) خشک بشه و بعد آبیاری عمیق انجام بدی. بهترین روش برای فهمیدن زمان آبیاری استفاده از تست انگشته؛ یعنی انگشتت رو توی خاک فرو کنی، اگه خشک بود وقت آب دادنه. در گرمای تابستون، مخصوصاً وقتی دما بالای ۳۲ درجه می‌ره یا گیاه توی گلدون کاشته شده، نیاز به آب بیشتری داره و حتی ممکنه روزانه آبیاری لازم باشه. موقع آبیاری، خاک رو کامل خیس کن تا آب از زیر گلدون خارج بشه و حتماً صبح‌ها آب بده تا برگ‌ها تا شب خشک بشن و جلوی قارچ و بیماری گرفته بشه. هیچ‌وقت نذار خاک خیس و باتلاقی بمونه، چون باعث پوسیدگی ریشه میشه.
اثر جوهر نمک بر برگ های شمعدانی چیست؟
جوهر نمک یا همون اسید هیدروکلریک (HCl) برای برگ‌های شمعدانی خیلی مخربه؛ وقتی مستقیم با برگ تماس پیدا کنه باعث سوختگی، از بین رفتن رنگ سبز و خشک شدن بافت میشه، چون کلروفیل رو تخریب میکنه و آنزیم‌ها دیگه درست کار نمی‌کنن. از طرف دیگه اگه وارد خاک بشه و pH رو خیلی پایین بیاره، جذب آهن و منگنز بیش از حد میشه و گیاه دچار مسمومیت میشه؛ اینجوری روی برگ‌ها لکه‌های برنزی، سوختگی لبه‌ها و پیچ‌خوردگی دیده میشه. خلاصه، چه مستقیم روی برگ بریزه چه غیرمستقیم خاک رو اسیدی کنه، نتیجه‌اش آسیب جدی و حتی مرگ برگ‌های شمعدانیه.
برای تقویت گل شمعدانی چه کنیم؟
برای اینکه شمعدونی‌ت پرگل بشه، باید نور کافی (۴ تا ۶ ساعت آفتاب مستقیم)، آبیاری منظم ولی نه زیاد (فقط وقتی خاک کمی خشک شد)، و کوددهی هر ۲ تا ۴ هفته با کود عناصر ماکرو و میکرو و کود مخصوص گلدهی داشته باشه. گل‌های خشک رو هم حتما بچین تا انرژی گیاه صرف گل‌های جدید بشه. در نهایت، بهترین دما برای گلدهی ۱۵ تا ۲۱ درجه‌ست و باید از سرما و یخ‌زدگی محافظتش کنی.
برای گلدهی شمعدانی چه کنیم؟
شمعدانی وقتی گل نمیده معمولاً به خاطر کمبود نور مستقیم (حداقل ۴–۶ ساعت در روز)، کوددهی نامناسب (ازت زیاد)، آبیاری زیاد و خاک باتلاقی، دمای پایین‌تر از ۱۵ درجه یا نیاز به هرس و تعویض گلدونه. برای گلدهی بهتر باید نور کافی براش فراهم کنی، با کود کامل و کم‌ازت تغذیه‌اش کنی، بذاری خاک بین دو آبیاری خشک بشه، گل‌های پژمرده رو بچینی و هر سال در صورت لزوم گلدون و خاکش رو تازه کنی.
علت زرد شدن برگ شمعدانی چیست؟
زرد شدن برگ شمعدانی معمولاً به خاطر آبیاری زیاد و خفگی ریشه‌هاست، اما کمبود نور، کمبود عناصر غذایی مثل نیتروژن و آهن، سرما یا تغییرات ناگهانی دما هم می‌تونن باعثش بشن. گاهی هم طبیعی و ناشی از پیری برگ‌های پایینیه یا به خاطر بیماری‌های قارچی، باکتریایی و آفات رخ می‌ده.
علت سفید شدن برگ شمعدانی چیست؟
برگ‌های شمعدونی وقتی سفید می‌شن، معمولاً به خاطر کلروز یا همون کمبود کلروفیله که می‌تونه از نور کم، گرمای زیاد، کمبود مواد غذایی (مثل نیتروژن یا منیزیم) یا استرس ریشه به خاطر زهکشی ضعیف باشه. برای رفعش باید مطمئن شی گیاه نور کافی غیرمستقیم بگیره، آبیاری درست داشته باشه و هر چند وقت یه بار با کود کامل تغذیه بشه.
علت‌های رایجش ایناس: نور کم باعث میشه برگا کلروفیل نسازن و کم‌رنگ یا سفید شن؛ گرمای زیاد یا آفتاب مستقیم رنگدونه‌های برگ رو می‌سوزونه؛ کمبود مواد غذایی مثل نیتروژن، آهن یا منیزیم برگ‌ها رو زرد یا سفید میکنه؛ خاک باتلاقی هم ریشه رو تحت فشار می‌ذاره و جذب مواد غذایی رو مختل میکنه. حتی اگه خاک خیلی قلیایی باشه، جذب آهن و مواد معدنی کم میشه.
برای حل مشکل: شمعدونی رو بذار جایی که حداقل ۶ ساعت نور خوب بگیره (ترجیحاً غیرمستقیم)، از گرما یا نوسان دما دورش کن، مطمئن شو خاک زهکشی داره و فقط وقتی آبیاری کن که سطح خاک خشک شده باشه. یه کود کامل با آهن، نیتروژن و منیزیم هم می‌تونه کمک کنه. در آخر هم برگ‌های سفید یا زرد رو بچین تا هم ظاهر گیاه بهتر بشه و هم انرژی برای برگ‌های سالم بمونه.
چه کودی برای شمعدانی مناسب است؟
برای شمعدانی گلدونی و یک‌ساله، بهترین انتخاب یه کود کامل میکرو ماکرو المنته یا کود مایع با پتاسیم (K) بالاست تا گلدهی بیشتر بشه؛ مثل کود36-12-12 که هر دو تا چهار هفته در فصل رشد باید بدی. عنصر نیتروژن (N) باعث رشد برگای سبز و انبوه شدنش میشه، فسفر (P) به گلدهی و سلامت کلی شمعدونی کمک میکنه، و پتاسیم (K) هم بافت گیاه رو قوی‌تر میکنه، مقاومتش رو بالا می‌بره و گلدهی رو زیاد میکنه. برای رشد عادی از کود کامل استفاده کن، ولی وقتی گیاه غنچه داده و دنبال گل بیشتر هستی، یه کود مخصوص گلدهی بده که پتاسیم بالاتری داره بده.
